طراحی و بررسی مقدماتی تاثیر اجرای “برنامهریزی ترخیص“ بر میزان پایبندی به درمان در بیماران روان‌پزشکی بیمارستان روزبه در سال‌های ۹۵-۱۳۹۴
دکتر ونداد شریفی، دکتر جواد علاقبند راد، دکتر بهرنگ شادلو، دکتر حمیدرضا توفیقی
چکیده
زمینه و هدف: برنامهریزی ترخیص فرآیندی پویا، جامع و مشارکتی می‌باشد که هدف آن تعیین روند ادامه ی درمان مراجعان پس از ترخیص و ارایه ی خدمات و حمایت‌های لازم به مراجع و مراقبان وی است. اخیراً تاثیر مثبت برنامهریزی ترخیص بر شاخص‌هایی چون بستری مجدد، پایبندی به درمان، طول بستری، هزینه‌های درمان، بهبود علایم و کیفیت زندگی بیماران در مطالعات متعدد و معتبر نشان داده شده، و هدف از این مطالعه طراحی و ارزیابی خدمت برنامه ریزی ترخیص در بیمارستان روزبه بوده است. مواد و روش‌ها: مطالعه از نوع کیفی در قالب طراحی خدمت بوده و از الگوی طراحی خدمات مبتنی بر شواهد شامل مراحل شش‌گانه‌‌ی تحلیل وضعیت موجود، تعیین اولویت‌ها، بررسی گزینه‌های موجود، برنامهریزی و طراحی، پیاده‌سازی و پایش، و ارزیابی استفاده شد. چهار مرحله‌ی اول (فاز طراحی) با بررسی سیاست‌های سلامت موجود، خدمات حال حاضر مرکز، میزان کارآیی آن‌ها، شکاف‌ها و نیز گزینه‌های عملیاتی ممکن انجام شده و دو مرحله‌ی پایانی (فاز ارزیابی) هم با تدوین بسته‌ی برنامهریزی ترخیص بیمارستان روزبه، اجرای آن و ارزیابی نتایج این خدمت توسط یک مطالعه با طراحی جابجایی یک‌طرفه صورت پذیرفت. در این فاز متغیرهای پایبندی به ویزیت سرپایی در ماه اول پس از ترخیص، و پایبندی به مصرف داروها بر مبنای نسخه‌ی۸ سوالی ابزار پایبندی به مصرف داروی موریسکی و بستری مجدد و طول مدت آن در سه‌ماهه‌ی اول بعد از ترخیص با استفاده از اطلاعات پرونده بستری بیماران، سیستم اطلاعات بیمارستانی و دو مصاحبه‌ی تلفنی سنجیده و نتایج بین بیماران بخش‌های مشابه در سه‌ماهه‌ی قبل از آغاز طرح با سه‌ماهه‌ی بعد از آن مقایسه شدند. یافته‌ها: در فاز طراحی متوجه شدیم دو شاخص میانگین روزهای بستری بیماران (۲۸روز) و میزان مراجعه‌ی آنان به درمانگاه سرپایی در شش‌ماهه‌ی بعد از ترخیص (۴۴%) در بیمارستان روزبه از استانداردها فاصله دارد، و مطالعات مروری معتبر و متعددی نیز از تاثیرات مثبت طراحی و اجرای خدمت برنامهریزی ترخیص بر این شاخص‌ها حمایت می‌کنند، و نهایتا هم بسته‌ی برنامهریزی ترخیص بیمارستان با جزئیات طراحی و در مرکز اجرایی شد. در فاز ارزیابی دیدیم که اجرای این خدمت روی ۱۳۶ بیمار در مقایسه با ۱۶۴ بیمار گروه کنترل توانست میزان پایبندی بیماران به اولین ویزیت سرپایی پس از ترخیص را به طرز معناداری بهبود بخشد و تاثیرات معناداری نیز روی پایبندی آنان به مصرف داروهای خود بگذارد اما روی بستری مجدد بیماران در پیگیری سه‌ماهه‌ی انجام‌شده تاثیری نداشت. بحث و نتیجه‌گیری: طراحی و ارزیابی خدمت برنامهریزی ترخیص در بیمارستان روان‌پزشکی روزبه که برای اولین بار در کشور انجام شده، لازم است تحت ارزیابی و بازنگری مداوم قرار گیرد. نظر به این که استفاده از این مداخله در کشور ما با توجه به محدودیت منابع و امکانات از اولویت‌ها به شمار می‌رود، پیشنهاد می‌شود پس از اجرای عملی این طرح و اصلاح نقاط ضعف آن بتوان با استخراج داده‌های دقیق و مستدل نسبت به قانع نمودن مسئولین سلامت کشور و سازمان‌های حمایتی و بیمه‌ای برای گسترش خدمت برنامهریزی ترخیص اقدام نمود.
واژه‌های کلیدی: برنامهریزی ترخیص، پایبندی به درمان.
فایل مقاله‌‌‌‌ای که بر اساس این پژوهش در «مجله‌ی روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران» چاپ شده است را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
